بنیاد تعاون زندانیان به منظور کمک به معاش مددجویان و خانواده های آنها و همچنین تحصیل درآمد برای پرداخت دیه محکومان مالی از طریق ایجاد کارگاه های تولیدی ، موسسات صنعتی ، مجتمع های کشاورزی ، دامپروری و شرکت های بازرگانی و خدماتی و در راستای حرفه آموزی و اشتغال تأسیس شد.این بنیاد فعالیت های خود را از سال ۱۳۲۶ تحت عنوان کارخانجات ندامتگاه آغاز کرد و در سال ۱۳۳۳ اولین اساسنامه بنیاد تعاون به تصویب هیأت وزیران وقت رسید.
به منظور آشنایی بیشتر با این موسسه از « رحیم مطهرنژاد » مدیر عامل بنیاد تعاون زندانیان دعوت کردیم تا به دفتر روزنامه بیاید ؛ گفت و گوی « فرهیختگان » با مدیر عامل بنیاد تعاون زندانیان را بخوانید.
به فکر درآمد زندانیان هستیم
بنیاد تعاون زندانیان یک نهاد غیر دولتی است که بالای ۶۵ سال است با هدف توانمندسازی زندانیان برای بازگشت به جامعه در حال فعالیت است.ما در بنیاد تعاون با دو هدف به زندانی ها ، کار و آموزش می‌دهیم ؛ یکی به منظور کسب درآمد در دوران زندان و دیگری مهارت آموزی برای بعد از آزادی ؛ این آموزش ها زیر نظر سه نهاد شامل فنی حرفه‌ای ، سازمان زندان‌ها و بنیاد تعاون زندانیان انجام می‌شود.
در بنیاد تعاون زندانیان ، در ۲۰۰ رشته فنی و حرفه‌ای زندانی ها را آموزش می دهیم که این آموزش ها حدود ۳۰۰ تا ۶۰۰ ساعت طول می‌کشد. زندانی ها مهارت هایی را در رشته های ساختمانی ، کشاورزی ، دامپروری و… یاد می‌گیرند.
کار دوم بنیاد تعاون زندانیان ایجاد اشتغال برای زندانیان است ، اشتغال هایی که از مجموعه ما دستمزد بگیرند و این مهارت آموزی و اشتغال سبب می‌شود تا جرائم زندانیان کاهش پیدا کند ، چرا که زندانی بیکار هم به خود و هم به دیگران آسیب می‌رساند ؛ وقتی فردی که منبع درآمد خانواده‌ای است به زندان می‌افتد ، هم خودش و هم خانواده‌اش آسیب می‌بیند.
در حال حاضر در ۱۴ گروه تولیدی ۱۵۰۰ محصول تولید می کنیم که این ۱۴ گروه در ۸۰۰ واحد تولیدی مشغول به کار هستند.این ۸۰۰ واحد تولیدی به واحدهای تولیدی با حجم کار کوچک ، متوسط و بزرگ تقسیم می‌شود که ۵۰ هزار زندانی شاغل در آنجا ۳۵ هزار شغل مولد دارند و دستمزد می‌گیرند.
درآمد مازاد برای زندانیان خرج می‌شود
بنیاد تعاون به زندانی هایی که مشغول به کار هستند به دو صورت دستمزد پرداخت می‌کند ؛ یکی روزمزد است که هر سال متناسب با نرخی که در شورای عالی اشتغال تصویب شده است ، تعیین می‌شود و دیگری در مکان هایی است که قابل اندازه‌گیری است ؛ مثل فرش بافی که به صورت کارمزدی حقوق می‌دهیم.
اگر مازاد درآمدی داشته باشیم آن را برای کمک به اشتغال زندانیان و کمک به خانواده هایشان هزینه می‌کنیم.بنیاد تعاون هیچ سهامدار دولتی و خصوصی ندارد و تا کنون ریالی از هیچ دولت یا نهاد های دولتی دریافت نکرده است.بنیاد تعاون حامی مالی ۲۰۵ سازمان مردم نهاد در کشور است که معمولا اوج کار ما از دهه فجر تا شب عید است ، نحوه کار هم به این صورت است که مبالغی را به سازمان های مردم نهاد به صورت کارت بانکی می‌دهیم تا آنها این مبالغ را به خانواده‌های زندانیان برسانند.
این کار پنج سال است که انجام می‌شود و رقم این هدایا هم حدودا به ازای هر خانواده زندانی ۵۰ هزار تومان است و به عنوان مثال یک خانواده چهار نفره ۲۰۰ هزار تومان دریافت می‌کند ؛ سالانه ۲۰ تا ۳۵ درصد خانواده زندانیان از این کمک ها بهره‌مند می‌شوند.بنیاد حامی چند سازمان مردم نهاد خاص است و برای زندانی هایی که شرایط خاص دارند ، فعالیت می‌کنند.
در سیستان و بلوچستان یک سازمان مردم نهاد داریم به نام « حلیمه سعدیه » که به خانواده های زندانی‌های ایرانی که دو تابعیتی هستند ، کمک می‌کند.
در مشهد هم یک سازمان مردم نهاد داریم به اسم « احیای حیات سرمد » که حامی زندانی های بدون ملاقات هستند و در اینجا به خود زندانی ها کمک می‌شود چرا که خانواده‌ای ندارند ؛ البته در گیلان هم مشابه همین سازمان مردم نهاد را داریم.
در مشهد یک سازمان مردم نهاد دیگر داریم که از زندانی‌های سالمند حمایت می‌کند ؛ زندانی هایی که بالای ۶۰ سال هستند و حالا به دلایل مختلفی در زندان هستند را به آسایشگاه هایی که درست کردیم و تحت مراقبت دستگاه قضایی هستند ، منتقل می‌کنیم.
دیگر کمک های ما به زندانیان اتباع ( افغانستان و سومالی ) در ایران است که آنها هم مانند زندانی های ایرانی تحت حمایت ما هستند و به آنها شغل یاد می دهیم و همچنین دستمزد پرداخت می‌کنیم ؛ تمام زندانیان اتباع بیگانه در ایران در صورت تمایل می‌توانند در واحدهای بنیاد آموزش ببینند، کار کنند و دستمزد بگیرند.
اوضاع زندان های خارج از کشور بسیار بد است
بنیاد تعاون زندانیان حامی زندانیان ایرانی خارج از کشور است که بر اساس آمار وزارت امور خارجه سه هزار زندانی ایرانی در ۶۰ کشور خارجی داریم که بیشترین جرم آنها هم در موضوع مواد مخدر است ؛ این زندانی ها بیشتر در کشور های جنوب شرق آسیا و کشورهای حاشیه دریای خزر هستند.
بنیاد تعاون ، حامی این زندانیان و خانواده هایشان در ایران است که تاکنون حدود ۴۰۰ خانواده را تحت حمایت مستمر قرار داده‌ایم.تمام درآمدهای بنیاد صرف رفاه زندانی ها می‌شود و ما اعتقاد داریم که زندانی به غیر از تحمل دوران محکومیت ، هیچ سختی دیگری را نباید تحمل کند.نیازهای رفاهی زندانیان شامل پوشاک ، مواد غذایی و بهداشتی ، مواد پروتئینی ، میوه و سبزیجات و لبنیات علاوه بر جیره های دولتی ، در فروشگاه ها با قیمت مناسب از سوی بنیاد به زندانی ها عرضه می‌شود.
پرداخت دستمزد زندانی ها شفاف است نحوه کمک ما به زندانی ها اینگونه است که به آنها کارت بانکی می دهیم تا برایشان مبلغی واریز شود که به‌عنوان مثال این مبالغ به رفاه ملاقات هایشان کمک می‌کند.
ملاقات های زندانی ها به سه صورت انجام می‌شود ؛ ملاقات کابین ، ملاقات حضوری و ملاقات خصوصی که بین زن و شوهر است.بنیاد تعاون زندانیان در ساخت محل‌های این ملاقات ها و تجهیزات آنها کمک می‌کند و همچنین در امکانات رفاهی و ورزشی هم فعالیت دارد.
لیست پرداختی های زندانی ها وجود دارد و قابل کنترل است و اینکه ادعا می‌کنند بنیاد تعاون درآمدهای زندانی ها را پرداخت نمی‌کند یا سهم آنها را بالا می‌کشد ، صحیح نیست و اعلام می‌کنم اگر در پرداختی زندانی مشکلی باشد ، حتما پیگیری می‌کنیم.
تمامی عایدات بنیاد صرف حرفه‌آموزی ، اشتغال، حقوق و مزایا و توسعه اشتغال و کمک به خانواده های زندانی ها می‌شود و تمام دارایی ها و عایدات بنیاد به زندانیان و خانواده های آنان تعلق دارد و صرف حرفه‌آموزی ، توسعه اشتغال و کمک به امرار معاش خانواده ها و آزادی و رفاه زندانیان می‌شود.
حقوق زندانی ها مدام در حال افزایش است
طی پنج سال گذشته ، ۳۰۰ واحد تولیدی جدید ایجاد شده که ۲۵ هزار شغل جدید اضافه شده و در آنجا کارهای مولد انجام می‌شوند و حداقل ۲۵۰ درصد رشد حقوق مددجویان را داشته‌ایم.
در سال ۹۱ حدود ۲۲۵ درصد حقوق را به نسبت سال ۹۰ اضافه کردیم و هر سال حدود ۱۵ درصد به حقوق سال قبل اضافه شده است و همچنان هم دنبال آن هستیم که این رقم افزایش یابد.همه کارهایی که در تولیدی‌ها انجام می‌شود ، توسط خود زندانی‌هاست و شاید در تمام کارگاه‌های تولیدی ما حدود ۱۵۰۰ غیرزندانی مشغول به کار هستند.روی ۲۶۵۰ هکتار زمین که در اطراف زندان بزرگ است ، شرکت کشت و صنعت حامیان فدک مشغول به کار است.
قوه قضائیه هیچ وقت از ما توقع حمایت نداشته و اگر هم جایی کمکی به آنها کرده باشیم ، به حالت قرض است و قطعا آن مبلغ مجدد به ما برگشت داده شده است ، هدف بنیاد تبدیل شدن به یک نهاد صرف اقتصادی نیست و عایدات بنیاد به‌عنوان سهم سود بین سهامداران تقسیم نمی‌شود.
قوه قضائیه به دلیل آنکه بودجه از دولت می‌گیرد ، محدودیت‌هایی دارد و نمی‌رسد همه خواسته‌ها را انجام دهد ، به همین دلیل ما هم در مواردی که اساسنامه را شامل شود ، کمک می‌کنیم.بخشی از عایدات بنیاد براساس مفاد اساسنامه صرف آزادی زندانیان و ترجیحاً نوجوانان و جوانان در کانون های اصلاح و تربیت و زندان زنان می‌شود.
البته ما بیشتر کمک هایی که داشته‌ایم زیر سه میلیون تومان بوده است و بیشتر اولویت ما رفاه زندانیان است.به جرات می‌توان گفت شرایط زندان در ایران با فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی ، حرفه‌آموزی ، اشتغال و توانمندسازی به مراتب از شرایط بسیاری از زندان‌های خارج از کشور بهتر است.
کسی نتوانسته بود به زندان های خارج از کشور وارد شود اما ما توانستیم با رایزنی‌های مختلف ورود کنیم و حتی دو نفر از زندانی‌هایی را که در ارمنستان بودند ، آزاد کنیم.براساس مشاهده هایی که از زندان‌های خارج از ایران داشتم باید بگویم زندانی های ایرانی در مقابل زندانی های خارجی اصلا شرایط خوبی ندارند و مردم باید خیلی مراقبت کنند که اسیر و دربند نشوند.
شرایط نگهداری زندانیان ایرانی در زندان های خارج از کشور به دلیل شرایط هر کشور با کشورمان بسیار متفاوت است.بنابراین توصیه می‌شود هموطنان در سفرهای زیارتی ، سیاحتی ، تجاری علنی و آموزشی مقررات کشورها را مراعات کنند تا گرفتار زندان نشوند.
نحوه صدور حکم در خارج از ایران حدود پنج سال طول می‌کشد و به عنوان مثال شما به زندان می روید و تا پنج سال در آنجا هستید تا رای صادر شود و در این مدت هم هیچ کاری نمی توانید انجام دهید جز انتظار برای صدور حکم هیچ کاری از دست هیچ کسی حتی سفارتخانه ها هم برنمی‌آید .
لزوم تشکیل دبیرخانه زندانیان خارج از کشور
همه مسئولان و دستگاه‌ها باید در قبال زندانیان ایرانی در خارج از کشور سهم خود را ادا کنند و پیشنهادی که برای بهبود شرایط دارم ، این است که دبیرخانه‌ای با عنوان « دبیرخانه مدیریت بر کاهش و کنترل زندانی‌های ایرانی در خارج از کشور » متشکل از حدود ۱۰ دستگاه زیر نظر وزارت امور خارجه تشکیل شود تا آمار زندانی ایرانی خارج از کشور کاهش یابد.
وزارت راه و شهرسازی ، معاون وزیر و رئیس هواپیمایی کشور ، بنادر کشتیرانی و مرزهای آبی ، حمل و نقل پایانه‌ها و مرزهای خاکی ، گمرک ، ارتباطات و پست ، فرماندهی رئیس پلیس نیروی انتظامی ، فرماندهی رئیس پلیس مرزبانی ، فرماندهی رئیس پلیس فرودگاه‌ها ، حفاظت امنیت پروازها ، وزارت دادگستری و امور بین‌الملل ، معاونت کنسولی در وزارت امور خارجه ، دادستانی کل ، سازمان زندان ها و معاونت پیشگیری ، ستاد مبارزه با مواد مخدر ، وزارت کشور ، سازمان مدیریت بر آسیب های اجتماعی ، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و دبیرخانه کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک باید با هم هماهنگ باشند تا تعداد زندانی ایرانی در خارج از کشور کم شود.
اگر برخی هموطنان در کشورهای دیگر اقدام به حمل ، اختفا، تولید و فروش مواد مخدر کردند در این کشورها محکوم و زندانی شدند ، پس از بازگشت به ایران بهتر است ورود شان به آن کشور ممنوع شود ، به‌عنوان مثال شرایطی فراهم کنیم تا فردی که تولید کننده موادمخدر در ژاپن است ، نتواند دیگر به آن کشور سفر کند ؛ البته این قانون وجود دارد اما اجرا نمی‌شود.
در کل می‌توانم بگویم که زندان‌های ایران به اصل انسانی پایبند هستند اما زندان‌های خارج از ایران به هیچ وجه به کوچک ترین اصول انسانی پایبند نیستند ؛ وضعیت اتباع زندانی در ایران خیلی خوب است و ایران نسبت به آنها رفتار خوبی دارد.مجموع درآمدهای ما از فعالیت های ماست و به هیچ عنوان هزینه های ما برای قوه قضائیه انجام نمی‌شود و اگر هم جایی باشد ، پول آن را دریافت می‌کنیم.
به فکر بعد از زندان هم باشیم
زندانی ها در دو مقطع نیاز به کار دارند ؛ یکی دوران محکومیت و یکی هم بعد از آزادی است که به مورد دوم خیلی توجه نشده است.مردم و مسئولان در جشن های گلریزان هزینه‌های قابل توجهی برای آزادی زندانیان می‌پردازند ، در کنار این کار زیبا لازم است به زندانیان آزاد شده اعتماد کرده و به آنان شغل هم بدهیم.
